W branży stoczniowej i morskiej zagrzmiało od 1 lipca 2018 r., z powodu wprowadzenia metody podzielonej płatności – split payment. Do największych wad tej instytucji przedsiębiorcy zaliczają zamrożenie środków finansowych dotyczących podatku VAT, które są umieszczane  na specjalnym rachunku i do których dostęp stał się znacznie utrudniony.

Zamrożenie środków finansowych dotyczących VAT wpłynęło lub wpłynie znacznie na płynność  finansową przedsiębiorstw, szczególnie w branży morskiej i stoczniowej, w której przepływy VAT są często w znacznych wysokościach.

Na czym dokładnie polega split payment?

Mechanizm podzielonej płatności opiera się na systemie bankowym. Jest to rozwiązanie przede wszystkim technologiczne, ponieważ zakłada istnienie dwóch osobnych rachunków bankowych po stronie sprzedawcy przypisanych dla jednej płatności za fakturę VAT, tj. dla wartości netto oraz dla wartości VAT. Jest to możliwe poprzez utworzenie przez banki specjalnego, oddzielnego i darmowego rachunku bankowego dla przedsiębiorcy, na który  wpływa jedynie wartość VAT.

Czy przedsiębiorcy mogą w jakiś sposób sobie radzić z nowymi przepisami?

Dobrowolność do końca roku

Jednym z podstawowych narzędzi zmniejszających dolegliwość związaną z split payment jest fakt, że ta metoda płatności na ten moment ma charakter dobrowolny i to od samych przedsiębiorców zależy jak się w tej kwestii porozumieją się ze swoimi kontrahentami. Niestety taka możliwość będzie prawdopodobne istniała tylko do końca roku (Ministerstwo Finansów planuje wprowadzić obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej płatności od 1 stycznia 2019 r., a także złożyło już dokumenty do Komisji Europejskiej o wyrażenie zgody). Czas do końca roku warto wykorzystać na przygotowanie się do tego typu rozliczeń, w taki sposób, żeby od 1 stycznia 2019 r. ta metoda płatności nie zachwiała płynnością finansową przedsiębiorstwa.

Dlaczego kurs EURO może się zmienić?

Przedsiębiorcy z branży stoczniowej i morskiej ze względu na specyfikę branży  bardzo często  rozliczają się w walutach innych państw.

Warto zaznaczyć, że split payment dotyczy tylko płatności w złotówkach. W związku z powyższym istnieje pewne prawdopodobieństwo, że zwiększy się ilość przedsiębiorców chcących rozliczać się w obcych walutach np. w euro, a to może wpłynąć na kurs tej waluty.

Czemu split payment został wprowadzony?

Zgodnie z uzasadnieniem do ustawy, celem wprowadzonego rozwiązania jest zapewnienie większej stabilności wpływów z tytułu podatku od towarów i usług, jak również zapobieganie unikaniu płacenia podatku od towarów i usług, wszak podatek od towarów i usług jest najważniejszym źródłem dochodów budżetu państwa. W uzasadnieniu do ustawy nowelizacyjnej wskazano także, że zgodnie z raportem przygotowanym na zlecenie Komisji Europejskiej uchylanie się od opodatkowania podatkiem VAT (poprzez działalność w szarej strefie) lub wyłudzanie VAT powoduje stratę w wysokości ok. 5,5 mld euro. Zgodnie z tym raportem, łączny wpływ z VAT w 2015 r. do budżetu państwa to 123 mld zł, a w wyniku oszustw i wyłudzeń VAT Polska pozbawiana jest ok. 8-10 mld zł, a więc minimum 6-8 % wszystkich wpływów budżetu z VAT. Nadmienić także należy, że Polska znajduje się w czołówce państw unijnych jeśli chodzi o wielkość luki w VAT (większą lukę podatkową wyliczono m.in. w Rumunii, Grecji i Włoszech). Niewątpliwie więc powstała konieczność wprowadzenia nowych rozwiązań i środków mających przeciwdziałać tym zjawiskom.

Metoda split payment obowiązuje obecnie już w takich państwach jak Turcja, Czechy czy Włochy.

Celem wprowadzenia mechanizmu podzielonej płatności jest to, żeby od samego początku obowiązywania systemu wszyscy podatnicy mieli możliwość płacenia w podzielonej płatności i przyjmowania w ten sposób płatności. W uzasadnieniu do ustawy nowelizującej wskazano również, że mechanizm ten także ma być środkiem przeciwdziałania oszustwom podatkowym, umożliwia bowiem organom podatkowym monitorowanie i blokowanie środków na rachunkach VAT, eliminując ryzyko znikania podatników wraz z zapłaconym im przez kontrahentów, a nieodprowadzonym podatkiem VAT. Mechanizm ten z założenia utrudnia, lub wręcz uniemożliwia, powstawanie nadużyć już na etapie samej transakcji. Jednocześnie zapewni lepszą transparentność rozliczeń VAT-owskich i utrudni wyprowadzanie pieniędzy za granicę.

Pozytywnym efektem tego rozwiązania może być fakt, że więksi przedsiębiorcy z branży morskiej i stoczniowej niejednokrotnie borykali się z problemem solidarnej odpowiedzialności za niezapłacony podatek VAT np. swoich podwykonawców. Mechanizm split payment ma wyeliminować to ryzyko.

Jak wyżej wspomniałem, korzystanie z split payment jest aktualnie dobrowolne, dlatego to każdy przedsiębiorca występujący w roli kupującego, będzie mógł zdecydować kiedy i komu chce zapłacić z wykorzystaniem metody podzielonej płatności (MPP). Kupujący na etapie wykonywania przelewu za fakturę VAT musi jedynie wskazać kwotę podatku VAT, kwotę sprzedaży brutto, numer faktury, NIP dostawcy.

Jak to działa?

Warto zauważyć, że wybranie metody podzielonej płatności nie wprowadzi utrudnień do samego wykonywania przelewu za faktury VAT. Kupujący nie musi wpisywać podwójnych numerów rachunków bankowych, ani wykonywać samego przelewu podwójnie, ponieważ to po stronie banków leży odpowiedzialność za wprowadzenie takiego systemu technologicznego, który zapewni przejrzystość i usprawnienie w operacjach VAT przedsiębiorców. Samą należność, która odpowiada wartości netto, można też rozliczyć ze sprzedawcą w inny sposób, np. poprzez płatność gotówką. Podkreślenia wymaga fakt, że nowe uregulowania odnoszą się jedynie do wartości VAT.

Charakter dobrowolności MPP przejawia się również w tym, że strony transakcji będą mogły odrębną umową uregulować stosowanie metody podzielonej płatności.

Ta metoda ma zastosowanie jedynie w relacjach B2B, to znaczy w stosunkach między przedsiębiorcami. W związku z tym, z metody split payment nie będą mogli skorzystać:

1.    konsumenci,

2.    przedsiębiorcy otrzymujący faktury bez kwoty podatku VAT,

3.    przedsiębiorcy w zakresie faktur podlegających mechanizmowi odwróconego obciążenia VAT w branży budowlanej i konstrukcji stalowych lub branżach wrażliwych (elektronika, stal, metale kolorowe).

Jak wskazuje Ministerstwo Rozwoju, z oddzielnego rachunku VAT można korzystać w ograniczonym zakresie, tj. przy wykonywaniu płatności:

1.    za usługi lub towary na rachunek VAT sprzedawcy, gdzie kwotę podatku VAT można opłacić ze środków pozostających na własnym rachunku VAT,

2.    swoich zobowiązań podatkowych z tytułu VAT do urzędu skarbowego, niezależnie od tego czy przedsiębiorca korzysta z metody podzielonej płatności czy też nie,

3.    zmiana ustawy o VAT niesie za sobą dużą zmianę dotyczącą skrócenia czasu otrzymania zwrotu różnicy podatku.

Organ podatkowy jest zobowiązany do zwrócenia różnicy podatku w terminie 25 dni, jeżeli przedsiębiorca wskaże w deklaracji VAT, że chce otrzymać zwrot na swój rachunek VAT. W przeciwnym razie zwrot nastąpi w dotychczasowym terminie 60 dni. W postanowieniu naczelnik urzędu skarbowego określa wysokość środków, jaka ma zostać przekazana.

Jak odzyskać środki z rachunku VAT?

Ostatecznie środki zgromadzone na rachunku VAT można wypłacić. W tym celu przedsiębiorca musi zwrócić się z wnioskiem o przekazanie środków z rachunku VAT na normalny rachunek rozliczeniowy. Wskazać jednak należy, że Urzędowi Skarbowemu przysługuje 60 dni na rozpatrzenie sprawy. Po upływie tego terminu Urząd Skarbowy może:

1.    wyrazić zgodę,

2.    nie wyrazić zgody z uwagi na istniejącą zaległość VAT- w takiej sytuacji nie można jedynie wypłacić środki do wysokości istniejącej zaległości,

3.    nie wyrazić zgody gdy zachodzi uzasadniona obawa, że zobowiązania podatkowe z tytułu VAT nie zostaną wykonane- w takiej sytuacji Urząd Skarbowy podejmuje decyzję, od której można się odwołać.

Wskazać także należy, że ustawa nowelizująca wprowadza także zmiany w ustawie Prawo upadłościowe z dnia 28.02.2003 r., polegające na tym, że do masy upadłościowej nie wchodzą środki pieniężne znajdujące się na rachunku VAT.

„System zachęt dla przedsiębiorców” wprowadzających split payment

Ustawa z dnia 15 grudnia 2017 roku o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw wprowadza tzw. „system zachęt dla przedsiębiorców”. Do sytuacji, które przewidują korzyści płynące dla przedsiębiorców za stosowanie metody podzielonej płatności możemy zaliczyć:

1.    zwrot różnicy podatku VAT do 25 dni,

2.    obniżenie wysokości podatku VAT,

3.    zniesienie przepisów dotyczących odpowiedzialności solidarnej,

4.    zniesienie zastosowania sankcji przewidzianych w ustawie o VAT.

Podsumowanie

Bez wątpienia split payment jest jednym z wielu środków przeciwdziałania oszustwom i nadużyciom podatkowym związanym z nieodprowadzeniem podatku VAT przez przedsiębiorców. Jednak do tej pory wydaje się nieść za sobą także wady z których największą jest możliwość utraty płynności finansowej, a co za tym pozbawi przedsiębiorcę możliwości  efektywnego zarządzania finansami przedsiębiorstwa. Podkreślenia jednak wymaga fakt, że zarówno rachunek utworzony przez banki, jak i środki na nim zgromadzone, pozostają własnością przedsiębiorcy. Organy podatkowe nie mogą z nich w żaden sposób korzystać, a jedynie sprawują kontrolę nad ich obrotem.

Branża morska i stoczniowa ze względu na swój specyficzny charakter, musi także się przystosowywać do nowych przepisów co może wymagać zastosowania pewnych instrumentów prawno – podatkowych, jednak trudności wynikające z samego wdrożenia metody podzielonej płatności są nie do uniknięcia.

Mariusz Królczyk

Prawnik Zarządzający

Kancelaria Prawna Griffin

www.kancelaria-griffin.pl

www.prawnik-trojmiasto.pl

 źródło: www.biznes.gov.pl/pl/firma/podatki-i-ksiegowosc/chce-rozliczac-vat/co-powinienes-wiedziec-jesli-chesz-rozliczac-vat/split-payment